Powidła olenderskie

Osadnictwo olenderskie na ziemiach polskich związane jest z emigracją w XVI wieku części mieszkańców północnych regionów ówczesnych Niderlandów, w tym Fryzji. Koloniści olenderscy osiedlali się głównie na terenach wzdłuż Wisły. Tworzyli odrębne osady i wsie z własnym samorządem, m.in. na Żuławach, ale także na Mazowszu.

Olendrzy zajmowali się rolnictwem, hodowlą zwierząt i uprawą zbóż, sadownictwem, a także rzemiosłem, zwłaszcza tkactwem. Osiedlali się na ziemiach polskich wzdłuż Wisły, osuszając tereny sąsiadujące bezpośrednio z rzeką, budując kanały i zbiorniki retencyjne, i jednocześnie zajmując się uprawą rolną, w tym zwłaszcza buraków cukrowych i sadownictwem. Według źródeł etnograficznych z Muzeum Mazowieckiego w Płocku, umiejętność wyrobu powideł buraczanych Olendrzy przywieźli na ziemie polskie wraz z innymi specjalnościami, charakterystycznymi dla tej społeczności, jak na przykład wyrób serów. Do czasu upowszechnienia olenderskiej receptury zapotrzebowanie na „słodkości” mieszkańcy wsi sycili głównie miodem, jednak był on drogi. Powidła z buraków cukrowych, ze względu na ich dostępność i łatwość wytwarzania domowym sposobem, stały się tanim źródłem cukrów. Produkt ten, powstający w wyniku procesów termicznych (gotowanie buraków i odparowywanie przez gotowanie), wolny jest od wszelkich mikroorganizmów, a jego głównym składnikiem jest sacharoza. Głównym surowcem do produkcji powideł olenderskich są buraki cukrowe. Sam proces wyrobu powideł jest procesem bardzo mozolnym i mało wydajnym, gdyż z około 100 kg buraków otrzymuje się tylko około 50 litrów soku, a z tego zaledwie około 8-10 litrów powideł. Z zalanej porcji musi wygotować się ponad 80% wody, by pozostał w kotle produkt o gęstości marmolady. Należy przy tym uważać, by nie gotować zbyt długo, aby nie powstał twardy karmel. Z samych buraków powidła są bardzo słodkie, dlatego by tę słodycz złagodzić Olendrzy dodawali do gotujących się powideł rozdrobnionej dyni lub jabłek. Powideł takich używa się najczęściej do smarowania chleba.